1. Araç takip cihazları ve takip sistemi zorunluluğu

Araç takip sistemlerinin “zorunlu” olup olmadığı sorusu, genellikle hangi araç tipi ve hangi faaliyet için kullanıldığına göre değişir. Özellikle yolcu taşımacılığı ve yetki belgeli ticari faaliyetlerde, ilgili yönetmelik ve genelgelerle araç takip sistemine ilişkin şartlar getirilebiliyor.

Genel çerçeve nasıl?

Uygulamada sık görülen senaryoları şöyle özetleyebiliriz:

  • Şehir içi ve şehirlerarası yolcu taşımacılığı yapan bazı araç grupları için, ilgili kamu otoriteleri tarafından araç takip (ATS) ve kamera sistemlerine yönelik teknik kriterler tanımlanabiliyor.
  • Yetki belgesine bağlı çalışan firmalar (örneğin servis, turizm, lojistik şirketleri) için de, yetki şartlarının bir parçası olarak konum takibi ve raporlamaya dönük sistemler öngörülebiliyor.
  • Kurum içi prosedürler ile kendi araç takip zorunluluğunu getiren şirketler: Örneğin, filo politikasında “tüm havuz araçlarında GPS cihazı bulunur” gibi iç düzenlemeler.

Yani “herkes için tek bir zorunluluk”tan ziyade; araç sınıfına, taşıma türüne, yetki belgesine ve hizmet verilen kuruma göre değişen bir yapıdan bahsediyoruz.

Kısa not: Teklif alırken, özellikle yolcu taşımacılığı tarafında, “teklif edilen sistem ilgili yönetmelik ve şartnamelerdeki gereklilikleri karşılıyor mu?” sorusunu mutlaka netleştirmek gerekir.

2. Araç kamerası ve kayıt sistemi zorunluluğu

Özellikle toplu taşıma, okul servisi, taksi ve benzeri yüksek riskli hatlarda araç içi/dışı kamera sistemleri giderek daha fazla gündeme geliyor. Burada iki farklı motivasyon var:

  • Yolcu ve sürücü güvenliği (olay anının kayıt altına alınması)
  • Hukuki süreçlerde delil değeri (kaza, şikâyet, hak iddiası vb.)

Hangi konulara dikkat edilmeli?

Araç kameralarına ilişkin birçok detay, ilgili yönetmelik, genelge ve teknik şartnamelerde teknik olarak tarif ediliyor. Blog düzeyinde, genel şu başlıklardan bahsedebiliriz:

  • Kamera sayısı (örneğin iç, dış, arka görüş vb.)
  • Minimum kayıt süresi (örneğin belli gün sayısı kadar geriye dönük erişim)
  • Kayıt çözünürlüğü, gece görüş performansı, ses kaydı gibi teknik parametreler
  • Verilerin saklanma yöntemi ve yetkili kişilerce erişim prosedürleri

Bazı belediyeler veya yetkili kurumlar, kendi sorumluluk alanındaki araçlar için ayrıca teknik şartnameler yayınlayabiliyor. Bu şartnameler, kamera çözümünün nasıl olması gerektiğini satır satır tarif edebiliyor.

Öneri: Eğer ihale veya belediye/kurum şartnamesine göre araç kamera sistemi kuruyorsanız, tekliften önce mutlaka ilgili şartnameyi çözüm ortağınızla birlikte okuyun. “Standart araç kamerası” ile “şartnameye uygun sistem” arasında ciddi farklar olabilir.

3. UTTS (Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi) zorunluluğu

Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), özetle akaryakıt istasyonlarında yapılan satışlarda aracın tanınmasını ve alınan yakıtın araca otomatik olarak işlenmesini hedefleyen, vergi şeffaflığı odaklı bir sistemdir. Amaç; hangi plakaya, ne kadar yakıt alındığının elektronik ortamda daha net izlenebilmesi ve suiistimallerin önüne geçilmesidir.

UTTS kimler için gündeme geliyor?

Detaylar, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın ilgili tebliğ ve duyurularında yer alır. Genel hatlarıyla:

  • Akaryakıt giderlerini vergi matrahından indiren işletmeler,
  • Geniş araç filosuna sahip şirketler,
  • Dağıtım/lojistik gibi yoğun yakıt tüketimi olan sektörler

için UTTS yükümlülüğü ve takvimleri ayrı ayrı tanımlanabilmektedir. Bu nedenle, kendi firmanız özelinde durumunuzu netleştirmek için mali müşavirinizle birlikte güncel tebliğ ve rehberleri incelemeniz gerekir.

UTTS ile araç takip sisteminin ilişkisi

UTTS aslında akaryakıt ve vergi boyutuna odaklanırken, araç takip sistemleri daha çok operasyon ve güvenlik tarafına odaklanır. Ancak pratikte:

  • Çekilen yakıt miktarı ile araç kilometresi ve güzergâh verisi çapraz analiz edilebilir.
  • Suiistimal riskleri (yetkisiz yakıt alımı, hatalı plaka vb.) daha net fark edilebilir.
  • Yakıt maliyetlerini küçültme projelerinde; UTTS + araç takip kombinasyonu ciddi avantaj sağlar.
UTTS ile ilgili kritik not: Hangi tarihten itibaren, hangi mükellef gruplarının, hangi araçları için UTTS kapsamında yükümlülüğü olduğuna dair detaylar; zaman zaman güncellenen resmî tebliğ ve rehberlerde yer alır. Bu nedenle, sadece blog yazılarına dayanarak karar vermek yerine mutlaka mali müşaviriniz ve Gelir İdaresi Başkanlığı’nın resmî duyurularıyla ilerleyin.
Uygun çözüme mi ihtiyacınız var?
HEDEFTAKİP olarak; araç takip, kamera sistemleri ve UTTS ile entegre çalışabilecek çözümler konusunda, teknik tarafı sade bir dille anlatan bir ekip ile yanınızdayız.